پایگاه خبری تحلیلی ساری فردا ساری فردا وبسایت خبری تحلیلی شهرستان ساری
نوشته های مشابه
به گزارش ساری فردا و به نقل از خبرگزاری تسنیم از ساری، نوروز که از راه می‌رسد، جاده‌های شمال مملو از خودروهایی می‌شود که از گوشه و کنار ایران راهی مازندران‌اند؛ سرزمینی که طبیعتش، میراثی هزاران‌ساله است. اما این سفرهای بی‌شمار، تنها خاطرات خوش به جا نمی‌گذارند. هر سال، پس از تعطیلات نوروز، چهره مازندران تغییر می‌کند؛ سواحل طلایی آن با انبوهی از بطری‌های پلاستیکی و ظروف یک‌بارمصرف پوشیده می‌شود، جنگل‌های هیرکانی دیگر بکر و دست‌نخورده به نظر نمی‌رسند، و رودخانه‌های خروشان، به جویبارهایی از زباله تبدیل می‌شوند.
طبیعت مازندران، که در روزهای نخست سال مأمن میلیون‌ها مسافر است، در پایان تعطیلات به قربانی بی‌مبالاتی برخی گردشگران تبدیل می‌شود. این استان که در تعطیلات نوروز میزبان حدود ۱۴ میلیون مسافر است، هنوز زیرساخت‌های کافی برای مدیریت این حجم از گردشگران ندارد. سطل‌های زباله کم، امکانات بهداشتی ناکافی، و نبود برنامه‌های جدی برای فرهنگ‌سازی در میان مسافران، موجب شده تا هر ساله، چالش مدیریت پسماند در نوروز به معضلی جدی برای شهرها و روستاهای مازندران بدل شود.
این مسئله تنها محدود به زباله‌ها نیست. برخی مسافران، با رفتارهایی که با فرهنگ بومی مازندران در تضاد است، نارضایتی ساکنان محلی را برمی‌انگیزند. از برپایی کمپ‌های غیرمجاز در مزارع و باغات مردم گرفته، تا بی‌توجهی به نظافت اماکن عمومی و آلودگی صوتی در سواحل و تفرجگاه‌ها. همه این‌ها، تصویری ناخوشایند از گردشگری انبوه در مازندران ترسیم می‌کند؛ گردشگری‌ای که بیش از آنکه به رونق اقتصادی بینجامد، هزینه‌های زیست‌محیطی و فرهنگی برای این استان به همراه دارد.
مسافران چه می‌گویند؟
در میان ازدحام خودروها و جنب‌وجوش تعطیلات نوروز، کنار یکی از سواحل شنی بابلسر، خانواده‌ای مشغول جمع‌کردن وسایلشان هستند.
محمدرضا اکبری، مسافری از تهران، که همراه خانواده‌اش از ۲۹ اسفند در مازندران اقامت داشته، با لبخندی خسته از شلوغی سفر می‌گوید: “مازندران واقعا بهشت ایران است، اما این حجم از شلوغی واقعا اذیت‌کننده بود. ما برای تفریح آمده‌ایم، ولی خیلی از جاهایی که انتظار داشتیم تمیز باشد، پر از زباله است. مثلا دیروز در جواهرده، کنار جاده پر از بطری‌های پلاستیکی و پوست تخمه بود. بعضی مسافران واقعا بی‌ملاحظه‌اند. متأسفانه آدم حس می‌کند هر سال اوضاع بدتر می‌شود.”
او درحالی‌که بچه‌هایش را صدا می‌زند که زباله‌هایشان را جمع کنند، ادامه می‌دهد: “وقتی از تهران راه می‌افتیم، برای مازندران هزار و یک خاطره خوب در ذهن داریم، اما وقتی برمی‌گردیم، بخشی از این خاطرات با دیدن زباله‌های رهاشده در طبیعت خراب می‌شود. به نظرم اینجا باید نظارت بیشتر باشد. مثلا در بعضی کشورها، جریمه سنگینی برای ریختن زباله وجود دارد، ولی اینجا، هیچ‌کس تذکری هم نمی‌دهد.”
کمی آن‌سوتر زهرا کریمی، مسافری از اصفهان، که به همراه دوستانش برای اولین بار به شمال کشور سفر کرده، از تجربه متفاوتی می‌گوید: “همیشه فکر می‌کردم دریا باید خیلی تمیز و آرام باشد، ولی وقتی به ساحل بابلسر رسیدیم، اولین چیزی که دیدم، کیسه‌های زباله‌ای بود که موج‌ها روی شن‌ها آورده بودند. حتی کنار صندلی‌هایی که در ساحل گذاشته بودند، پر از پوست میوه و ته‌مانده غذا بود. واقعا ناراحت‌کننده است. انتظار نداشتم گردشگران این‌طور رفتار کنند. در اصفهان، اگر کسی زباله در خیابان بریزد، خیلی‌ها اعتراض می‌کنند، ولی اینجا انگار کسی توجهی ندارد.”
او که از این وضعیت متعجب شده، اضافه می‌کند: “ما خودمان کیسه زباله آورده بودیم و زباله‌هایمان را جمع کردیم، اما متأسفانه به نظر می‌رسد که خیلی‌ها این کار را وظیفه خودشان نمی‌دانند. باید در ورودی‌های شهرها، تابلوهای هشداردهنده درباره مدیریت زباله گذاشته شود یا شاید مأموران محیط‌زیست نظارت بیشتری داشته باشند. در غیر این صورت، سال به سال وضع بدتر می‌شود.”
دیگر دل‌ودماغ قدم زدن در جنگل را نداریم
برای بسیاری از مردم محلی، طبیعت مازندران تنها جاذبه‌ای برای تفریح نیست، بلکه خانه‌ای است که نسل‌ها در آن زندگی کرده‌اند. راحله رضایی، معلم ۴۲ ساله اهل رامسر، از کودکی‌اش خاطراتی در ذهن دارد که حالا به نظر می‌رسد در حال محو شدن است. او با اندوه می‌گوید: “زمانی که بچه بودیم، جنگل‌های اطراف رامسر مثل بهشت بود. می‌توانستی ساعت‌ها در آن راه بروی و هیچ زباله‌ای نبینی. حالا حتی بعد از تعطیلات، دیگر دل‌ودماغ قدم زدن در جنگل را ندارم. درخت‌هایی که پوستشان پر از یادگاری‌های حک‌شده با چاقوست، رودخانه‌هایی که پر از کیسه‌های پلاستیکی شده‌اند، و جاهایی که دیگر مثل قبل بکر نیستند.”
او که سال‌هاست دغدغه حفظ محیط‌زیست را دارد، ادامه می‌دهد: “من معلمم و همیشه به دانش‌آموزانم یاد داده‌ام که محیط‌زیست را حفظ کنند، اما چطور می‌توانم آن‌ها را قانع کنم وقتی هر روز می‌بینند که بزرگ‌ترها این کار را نمی‌کنند؟ خیلی از مسافران به مازندران به چشم یک جایی نگاه می‌کنند که فقط برای تفریح است. اما اینجا خانه ماست، زندگی ما در این طبیعت جریان دارد. اگر طبیعت مازندران از بین برود، دیگر چیزی برای ما نمی‌ماند.”
علاوه بر مشکلات محیط‌زیستی، بسیاری از مردم محلی از شلوغی بیش از حد جاده‌ها و تأثیر آن بر زندگی روزمره‌شان گله دارند. جواد نیکزاد، راننده تاکسی در رامسر، که بیش از ۲۰ سال است در مسیرهای بین‌شهری کار می‌کند، از تعطیلات نوروزی به عنوان “روزهای سخت” یاد می‌کند: “هر سال همین بساط است. ما که محلی هستیم، برای رفت‌وآمد خودمان به مشکل برمی‌خوریم. مثلا برای یک مسیر ۲۰ دقیقه‌ای، گاهی باید دو ساعت در ترافیک بمانیم. خیلی از مسافران قوانین را رعایت نمی‌کنند، در مسیرهای فرعی پارک دوبل می‌کنند، یا حتی وسط جاده بساط می‌کنند! این شلوغی و بی‌نظمی فقط برای خودشان نیست، زندگی ما را هم مختل می‌کند.”
او درحالی‌که دستش را روی فرمان تاکسی‌اش می‌کوبد، ادامه می‌دهد: “من که راننده‌ام، روزی چند بار باید مسیرها را طی کنم، ولی وقتی جاده‌ها قفل می‌شود، عملاً نمی‌توانم کار کنم. در حالی که مازندران ظرفیت مشخصی برای مسافر دارد، اما هر سال چند برابر ظرفیتش گردشگر می‌آید. بعد از تعطیلات، ماشین ما می‌ماند با کلی استهلاک و جاده‌هایی که آسیب دیده‌اند. کسی به این فکر نمی‌کند که این حجم از ترافیک چه بلایی سر شهرهای ما می‌آورد.”
او که دست‌های پینه‌بسته‌اش را با چفیه‌ای کهنه پاک می‌کند، نگاهی به جاده پرتردد روستا می‌اندازد و ادامه می‌دهد: “همین دو روز پیش، چند ماشین از تهران آمده بودند و کنار رودخانه بساط پهن کردند. خوردند، خندیدند و رفتند، اما موقع رفتن، حتی زباله‌هایشان را هم جمع نکردند. ما که نباید زباله‌های بقیه را جمع کنیم. اگر یکی از ما مازندرانی‌ها این کار را در شهرهای آن‌ها بکند، چه می‌گویند؟”
او از وضعیت نابسامان زباله‌ها نیز گلایه دارد: “ما هر سال این وضعیت را می‌بینیم. مسافران می‌آیند، تفریح می‌کنند و می‌روند، اما زباله‌هایشان برای ما می‌ماند. بعد از تعطیلات، باید ساعت‌ها وقت بگذاریم و کنار جاده‌ها را از زباله پاک کنیم. گاهی بعضی‌ها حتی کیسه زباله‌هایشان را کنار رودخانه می‌اندازند! این وضعیت برای ما خسته‌کننده شده است.”
وی با اشاره به فرهنگ مهمان‌نوازی مردم مازندران ادامه می‌دهد: “ما همیشه از مسافران استقبال می‌کنیم، اما چرا نباید آن‌ها هم به شهر ما احترام بگذارند؟ اینجا خانه ماست، چرا باید با چنین شرایطی مواجه شویم؟”
آنچه از صحبت‌های مسافران و مردم محلی برمی‌آید، این است که گردشگری در مازندران نیازمند تغییری جدی است. برخی مسافران به بی‌مبالاتی هم‌سفران خود اعتراض دارند، عده‌ای از کمبود امکانات گلایه می‌کنند، و ساکنان محلی از پیامدهای منفی این حجم از سفرها خسته شده‌اند. اگر گردشگری انبوه قرار است همچنان ادامه داشته باشد، باید برنامه‌ای برای آن تدوین شود که در آن، هم مسافران به مسئولیت خود واقف باشند، هم مسئولان زیرساخت‌های لازم را فراهم کنند، و هم محیط‌زیست، قربانی این سفرهای پرشمار نشود.
مازندران و چالش موج بالای ۱۳ میلیون تا ۱۴ میلیون گردشگران نوروزی
حسین ایزدی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری مازندران، از حجم بالای سفرهای نوروزی به این استان خبر داد و گفت: “از ۲۵ اسفند ۱۴۰۳ تا پایان تعطیلات فروردین ۱۴۰۴، حدود ۱۴ میلیون نفر به مازندران سفر کرده‌اند.”
به گفته او، این حجم گسترده از گردشگران نشان از محبوبیت مازندران دارد، اما در کنار آن، چالش‌هایی نیز برای مدیریت سفرها و حفاظت از طبیعت ایجاد کرده است.
مدیرکل میراث فرهنگی استان به دیگر ابعاد سفرهای نوروزی نیز پرداخت و بیان کرد: بنا بر آمارها بیش از ۱۲۰۰ گردشگر از روستاهای مازندران دیدن کرده‌اند و بیشتر از ۲۲ هزار نفر نیز از نمایشگاه‌های صنایع‌دستی و سوغات بازدید داشته‌اند. در مجموع، حدود ۱۸۰ هزار بازدید از این نمایشگاه‌ها ثبت شده و میزان فروش آن‌ها رضایت بخش بود.
ایزدی درباره وضعیت اقامت گردشگران افزود: گردشگری روستایی و اقامت‌های بوم‌گردی جایگاه ویژه‌ای میان مسافران پیدا کرده است.
مدیرکل میراث فرهنگی مازندران همچنین از تشدید نظارت بر مراکز اقامتی، پذیرایی و گردشگری خبر داد و گفت: “تاکنون بیش از ۴۱ هزار مورد بازرسی انجام شده است تا کیفیت خدمات به گردشگران در سطح مطلوب باقی بماند.”
ایزدی در پایان با اشاره به چالش‌های پیش‌آمده در کنار این حجم از مسافران، اظهار داشت: “حضور میلیون‌ها گردشگر در مازندران، علاوه بر رونق اقتصادی، مشکلاتی همچون انباشت زباله، افزایش فشار بر منابع طبیعی و ترافیک جاده‌ای را نیز به همراه دارد. مدیریت این مسائل نیازمند همکاری مشترک مردم، مسافران و دستگاه‌های اجرایی است تا بتوانیم بدون آسیب به طبیعت، میزبانان شایسته‌ای برای گردشگران باشیم.”
به گزارش تسنیم، نوروز که به پایان می‌رسد و مسافران یکی‌یکی بار سفر می‌بندند، مازندران می‌ماند و یادگارهای ناخوشایند سفرهای پرشمار. جاده‌های مملو از ترافیک، سواحل آلوده، جنگل‌هایی که دیگر آن طراوت روزهای نخست بهار را ندارند، و رودخانه‌هایی که زلالی‌شان را با پسماندهای رهاشده تاخت زده‌اند. درحالی‌که مسافران با خاطرات خوش به خانه بازمی‌گردند، طبیعت مازندران با زخم‌هایی تازه از یک تعطیلات دیگر، چشم‌انتظار ترمیم است.
با پایان یافتن سفرهای نوروزی، نیروهای خدمات شهری و فعالان محیط‌زیست روزهای سختی را پیش رو دارند. پاکسازی پارک‌ها، سواحل و جنگل‌ها از انبوه زباله‌ها، هفته‌ها زمان می‌برد، اما آیا این کافی است؟ آیا هر سال باید این چرخه معیوب تکرار شود؟ تا کی مازندران باید هزینه سنگین گردشگری انبوه و بی‌برنامه را بپردازد؟
مشکل اصلی، نه فقط کمبود امکانات، بلکه نبود فرهنگ‌سازی و نظارت جدی است. وقتی سطل‌های زباله پر می‌شوند، اما کسی زحمت بردن زباله‌هایش را نمی‌کشد، وقتی کمپ‌های غیرمجاز در زمین‌های کشاورزی برپا می‌شود و کسی به حقوق مردم محلی توجهی ندارد، وقتی هر سال پس از نوروز، طبیعت مازندران از زخم‌هایش شکایت دارد، مشخص است که باید تغییری اساسی ایجاد شود.
مازندران نیازمند گردشگری مسئولانه است. گردشگری‌ای که مسافرانش بدانند حفظ زیبایی‌های این سرزمین، نه یک وظیفه دولتی، بلکه مسئولیتی همگانی است. گردشگری‌ای که در آن، تفریح و لذت از طبیعت، هم‌زمان با احترام به آن همراه باشد. شاید اگر جریمه‌های سنگین‌تری برای رهاسازی زباله در نظر گرفته شود، شاید اگر مسیرهای گردشگری به امکانات بهتری تجهیز شوند، و شاید اگر آموزش‌های زیست‌محیطی جدی‌تر گرفته شوند، نوروزهای آینده تصویری متفاوت از مازندران را رقم بزنند.
در پایان، یک پرسش همچنان باقی است: آیا در نوروزهای آینده، شاهد تغییر رفتار مسافران و اصلاح سیاست‌های گردشگری خواهیم بود، یا همچنان زباله‌ها، تحفه تکراری سفرهای نوروزی برای مازندران باقی خواهند ماند؟
